Umutingito muri Turukiya ni umwe mu bahitanye abantu benshi muri iki kinyejana.Dore impamvu

Turukiya-umutingito

Ku wa mbere, habaruwe abantu bagera ku 8000 bishwe abandi ibihumbi icumi bakomereka kubera umutingito ukaze wibasiye Turukiya na Siriya ku wa mbere.

Inyubako ibihumbi n’ibihumbi zasenyutse mu bihugu byombi kandi inzego z’ubutabazi ziraburira ingaruka z’ ”ibiza” mu majyaruguru y’iburengerazuba bwa Siriya, aho abantu babarirwa muri za miriyoni batishoboye n’abavanywe mu byabo bari bashingiye ku nkunga z’ubutabazi.

Harakomeje ibikorwa byinshi byo gutabara hamwe n’umuryango mpuzamahanga utanga ubufasha mubikorwa byo gushakisha no kugarura.Hagati aho ibigo byagabishije ko abahitanwa n’ibiza bashobora kuzamuka cyane.

Dore ibyo tuzi kubyerekeye umutingito n'impamvu byishe cyane.

Umutingito wabereye he?

Umwe mu mutingito ukomeye wibasiye ako karere mu kinyejana cyahungabanije abaturage basinziriye mu rukerera rwo ku wa mbere mu gitondo ahagana mu ma saa yine za mu gitondo Umutingito wibasiye ibirometero 23 mu burasirazuba bwa Nurdagi, mu ntara ya Gaziantep ya Turukiya, ku bujyakuzimu. Ibirometero 24.1 (kilometero 14.9), ubushakashatsi bwa Jewoloji muri Amerika (USGS) bwavuze.

Urukurikirane rw'imitingito rwagarutse mu karere mu masaha akurikira ibyabaye mbere.Nk’uko ikinyamakuru USGS kibitangaza ngo nyuma y’umutingito ufite ubukana bwa 6.7 wakurikiranye nyuma yiminota 11 umutingito wa mbere wibasiye, ariko temblor nini yapimye 7.5 mu bunini, yibasiye nyuma y’amasaha icyenda nyuma ya saa 1h24.

Iyo nyamugigima ifite ubukana bwa 7.5, yibasiye ibirometero 95 mu majyaruguru y’umutingito wa mbere, ni yo ikomeye mu mitingito irenga 100 imaze kwandikwa kugeza ubu.

Inkeragutabara zirimo kwiruka ku gihe hamwe n’ibintu byo gukura abarokotse munsi y’imyanda ku mpande zombi z’umupaka.Ikigo gishinzwe ibiza cyatangaje ko inyubako zirenga 5.700 muri Turukiya zasenyutse.

Nk’uko ikinyamakuru USGS kibitangaza ngo umutingito wo ku wa mbere nawo ni umwe mu zikomeye Turukiya yahuye nazo mu kinyejana gishize - umutingito ufite ubukana bwa 7.8 wibasiye iburasirazuba bw'igihugu mu 1939, uhitana abantu barenga 30.000.

umutingito wa mbere

Kuki habaho umutingito?

Umutingito ubera ku mugabane wose w'isi - kuva ku mpinga ndende zo mu misozi ya Himalaya kugera mu mibande yo hasi, nk'Inyanja y'Umunyu, kugeza mu turere dukonje cyane twa Antaragitika.Ariko rero, gukwirakwiza iyi nyamugigima ntabwo ari ibintu bisanzwe.

USGS isobanura umutingito nk '“kunyeganyeza ubutaka biterwa no kunyerera gitunguranye ku makosa.Imyitozo iri murwego rwinyuma yisi isunika impande zamakosa hamwe.Guhangayika biriyongera kandi urutare rukanyerera mu buryo butunguranye, rukarekura imbaraga mu muhengeri unyura mu butaka bw'isi kandi bigatuma duhinda umushyitsi twumva mu gihe cy'umutingito. ”

Umutingito upimwa hifashishijwe seisimografi, ikurikirana imivumba y’imitingito igenda ku isi nyuma y’umutingito.

Benshi bashobora kumenya ijambo "Richter Scale" abahanga mu bya siyansi babanje gukoresha mu myaka myinshi, ariko muri ino minsi usanga bakurikiza urugero rwahinduwe na Mercalli Intensity Scale (MMI), kikaba ari igipimo nyacyo cyerekana ubunini bw'umutingito, nk'uko USGS ibivuga.

Uburyo imitingito yapimwe

Uburyo-nyamugigima-bupimwe

Kuki uyu yishe cyane?

Impamvu nyinshi zagize uruhare mu gutuma uyu mutingito wica.Imwe murimwe nigihe cyumunsi cyabaye.Igihe umutingito wibasiye kare mu gitondo, abantu benshi bari mu buriri bwabo igihe byaberaga, ubu bakaba bafatiwe munsi y’amatongo y’amazu yabo.

Byongeye kandi, hamwe n’ikirere gikonje kandi gitose kigenda kinyura mu karere, imiterere mibi yatumye ibikorwa byo gutabara no gutabara ku mpande zombi by’umupaka bigorana cyane.

Ubushyuhe bumaze kuba hasi cyane, ariko kuwa gatatu biteganijwe ko bugabanuka kuri dogere nyinshi munsi ya zeru.

Agace k'umuvuduko muke kuri ubu kari hejuru ya Turukiya na Siriya.Nk’uko ibyo bizagenda, ibi bizazana “umwuka ukonje cyane” uva muri Turukiya rwagati, nk'uko byatangajwe n'umuhanga mu bumenyi bw'ikirere wa CNN, Britley Ritz.

Biteganijwe ko kuri dogere selisiyusi 4 (dogere 24.8 Fahrenheit) muri Gaziantep na dogere 2 muri Aleppo mu gitondo cyo kuri uyu wa gatatu.Ku wa kane, iteganyagihe rizamanuka kugera kuri dogere -6 na -4 dogere.

Minisitiri w’ubuzima wa Turukiya, Fahrettin Koca, yatangaje ko ibintu bimaze kuba ingorabahizi ku matsinda y’imfashanyo kugera mu karere k’ibiza, akomeza avuga ko kajugujugu zitashoboye guhaguruka ku wa mbere kubera ikirere kibi.

N'ubwo bimeze bityo, abayobozi basabye abaturage kuva mu nyubako kubera umutekano wabo mu gihe hari impungenge z’imitingito y’inyongera.

Hamwe n’ibyangiritse cyane mu bihugu byombi, benshi batangiye kubaza ibibazo bijyanye n’uruhare ibikorwa remezo byo kubaka byaho bishobora kuba byaragize muri ayo makuba.

Ku wa kabiri, injeniyeri w’ubwubatsi muri USGS, Kishor Jaiswal, yatangarije CNN ko Turukiya yahuye n’umutingito ukomeye mu bihe byashize, harimo n’umutingito wabaye mu 1999 ariwo.hit mu majyepfo y'uburengerazuba bwa Turukiyaakica abantu barenga 14.000.

Jaiswal yavuze ko uduce twinshi twa Turukiya twashyizweho nk'ahantu hashobora kwibasirwa n’imitingito kandi nk’ayo, amabwiriza y’imyubakire muri ako karere bivuze ko imishinga y’ubwubatsi igomba guhangana n’ibi bintu kandi akenshi ikirinda gusenyuka kw'ibiza - iyo bikozwe neza.

Jaiswal yavuze ko ariko inyubako zose zitubatswe hakurikijwe ibipimo bigezweho bya Turukiya.Ibibuze mubishushanyo mbonera no kubaka, cyane cyane mu nyubako zishaje, bivuze ko inyubako nyinshi zidashobora kwihanganira ubukana bwikibazo.

Jaiswal yagize ati: "Niba udateguye izi nyubako kugira ngo ubukana bw’imitingito zishobora guhura nazo mu buzima bwazo, izi nyubako ntizishobora gukora neza".

Jaiswal yihanangirije kandi ko inyubako nyinshi zasigaye zihagaze zishobora “gucika intege cyane kubera iyo nyamugigima ibiri ikomeye tumaze kubona.Haracyari amahirwe make yo kubona umutingito ufite imbaraga zihagije zo kumanura izo nyubako zangiritse hasi.Muri iki gikorwa rero cy’imitingito, abantu bagomba kwitondera cyane kugira ngo bagere kuri izo nzego zacitse intege kugira ngo izo nkeragutabara. ”

ibyangiritse-1
ibyangiritse-3

Igihe cyo kohereza: Gashyantare-08-2023