Amerika nta burenganzira ifite bwo kwigisha abandi kuri demokarasi

Ninkuru ishaje cyane.Ndetse n'igihe abacakara babaga bemewe n'amategeko muri Amerika mbere y'intambara y'abanyamerika (1861-65), igihugu cyatsimbaraye ku kwigaragaza nk'icyitegererezo cya demokarasi ku isi.Nta n'intambara y'abenegihugu yamennye amaraso yigeze irwana kugeza icyo gihe n'igihugu icyo ari cyo cyose cy'Uburayi cyangwa Amerika y'Amajyaruguru cyahinduye imyumvire yacyo muri urwo rwego.

Hafi ya bibiri bya gatatu by'ikinyejana cya 20, amacakubiri ateye isoni kandi akomeye - akenshi ashyirwa mu bikorwa no gutoteza, iyicarubozo n'ubwicanyi - yakorwaga hirya no hino mu bihugu byo mu majyepfo ya Amerika ndetse n'uko ingabo z’ingabo z’Amerika bigaragara ko zarwaniye demokarasi mu ntambara zidashira, mubisanzwe mwizina ryabagome batagira impuhwe, kwisi yose.

Igitekerezo cy'uko Amerika yerekana urugero rukumbi rwa demokarasi n'ubutegetsi bwemewe ku isi ntibisanzwe.Kuberako niba "umudendezo" abanyapolitiki bo muri Amerika hamwe nabanyabwenge bakunda gukunda kuvuga bidasubirwaho kuvuga ikintu icyo aricyo cyose, byakagombye kuba umudendezo byibuze kwihanganira ubudasa.

Ariko imyitwarire idahwitse yubahirizwa nubuyobozi bwa Amerika bwagiye busimburana mumyaka 40 ishize nindi myinshi iratandukanye cyane."Ubwisanzure" ni ubuntu gusa ku mugaragaro ukurikije niba bihuye n’inyungu z’igihugu cy’Amerika, politiki n’urwikekwe.

Ubu buswa bugaragara hamwe n’imyitozo y’ubwibone buhumye byakoreshejwe kugira ngo hagaragazwe imicungire y’imicungire y’imicungire ya Leta zunze ubumwe z’Amerika ndetse no kwigarurira ibihugu kuva muri Afuganisitani kugera muri Iraki ndetse n’uko ingabo z’Amerika zikomeje kuba muri Siriya zirengagiza byimazeyo ibyifuzo bya guverinoma ya Damasiko ndetse n’amahanga amategeko.

Saddam Hussein yari yemerwa rwose n’ubuyobozi bwa Jimmy Carter na Ronald Reagan mu myaka ya za 1970 na 1980 igihe yategekaga gutera Irani kandi igihe cyose yarwanaga n’abanyayirani mu ntambara yamennye amaraso mu mateka y’iburasirazuba bwo hagati.

Yabaye “ikiranga ikibi” n’igitugu imbere y’Amerika ari igihe yateraga Koweti yirengagije ibyifuzo by’Amerika.

Bikwiye kwigaragaza no muri Washington ko bidashobora kubaho urugero rumwe rwa demokarasi.

Nyakwigendera umufilozofe wa politiki mu Bwongereza, Isaaya Berlin, nagize amahirwe yo kumenya no kwiga munsi, yahoraga atuburira ko kugerageza gushyiraho urugero rumwe rukumbi rw'ubutegetsi ku isi, uko byagenda kose, byanze bikunze byatera amakimbirane, kandi biramutse bigenze neza, birashoboka gusa bikomezwe no kubahiriza igitugu kinini cyane.

Amahoro niterambere rirambye biza gusa mugihe societe yateye imbere mubuhanga mu bya tekinoloji kandi ifite ingufu za gisirikare zemera ko ubutegetsi butandukanye bubaho kwisi yose kandi ko badafite uburenganzira bwimana bwo kuzenguruka bagerageza kubasenya.

Iri ni ryo banga ry’intsinzi z’ubucuruzi bw’Ubushinwa, iterambere na politiki by’ububanyi n’amahanga, kubera ko ishaka umubano w’inyungu n’ibindi bihugu hatitawe kuri politiki n’ibitekerezo bakurikiza.

Icyitegererezo cya guverinoma y'Ubushinwa, cyasuzuguwe muri Amerika ndetse n’abafatanyabikorwa bayo ku isi, cyafashije iki gihugu gukura abantu benshi mu bukene mu myaka 40 ishize kurusha ibindi bihugu.

Guverinoma y'Ubushinwa yahaye imbaraga abaturage bayo iterambere ryiyongera, umutekano mu bukungu n'icyubahiro cya buri muntu nk'uko batigeze babimenya mbere.

Niyo mpamvu Ubushinwa bwahindutse icyitegererezo kandi cyigana abantu benshi.Bikaba bisobanura kandi ko Amerika yihebye, umujinya n'ishyari bifitiye Ubushinwa.

Nigute demokarasi ya leta zunzubumwe zamerika ishobora kuvugwa mugihe mugihe cyikinyejana gishize cyayoboye igabanuka ryimibereho yabaturage bayo?

Inganda z’Amerika ziva mu Bushinwa nazo zatumye Amerika ikumira ifaranga kandi igabanya ibiciro by’ibicuruzwa byakozwe ku baturage bayo.

Nanone, uburyo bwo kwandura no gupfa mu cyorezo cya COVID-19 bwerekana ko amoko mato mato yo muri Amerika yose harimo Abanyamerika, Abanyaziya n'Abanyesipanyoli - ndetse n'Abanyamerika kavukire bakomeje “kwandikwa” muri “reservations” zabo zikennye - baracyavangura. kurwanya muri byinshi.

Kugeza ubwo ako karengane gakomeye gakosowe cyangwa byibuze kakavugururwa cyane, ntibishoboka ko abayobozi ba Amerika bakomeza kwigisha abandi kuri demokarasi.